Kapakları ile çok konuşulan Londra merkezli haftalık haber, memleketler arası bağlantılar ve iktisat mecmuası The Economist, bu haftaki sayısında global bir mesken fiyatları krizinin geldiğini, bu krizin finansal sistemi çökertmese de mali durumu mahvolmuş bir küme insan bırakacağını ve siyasi bir fırtına başlatacağını belirtti.
Dergide husus ile ilgili yapılan tahlilde konut fiyatlarının yıllarca emniyetli bir formda yükseldiği ve akabinde pandemi sırasında süratle arttığı hatırlatıldı.
Yazıda, “Bugün servetiniz gayrimenkule dayanıyorsa gergin olmanın vakti geldi. Konut fiyatları artık dokuz varlıklı iktisatta düşüyor. Amerika’daki düşüşler şu ana kadar küçük lakin birtakım piyasalarda şimdiden dramatik bir boyuta ulaştı” sözlerine yer verildi.
KONUT PİYASASI GERİLİYOR
Kanada’da mesken fiyatlarının şubata nazaran yüzde 9 azaldığı hatırlatılırken bu çöküşün 2007-2009 periyodundaki üzere global bir bankacılık krizine sebep olmayacağı fakat mali açıdan çökmüş bir küme insan bırakarak siyasi bir fırtına başlatacağı belirtildi.
ABD’de ise mevcut meskenlerin satışları ağustos ayında yıllık bazda yüzde 20 düştü ve yeni emlak ilanları yüzde 13 geriledi. Kanada’da da konut satışlarının bu yıl yüzde 40 düşebileceği belirtildi.
EKONOMİYİ ETKİLEYECEK
Analizde ayrıyeten konut fiyatlarındaki düşüşün büyümeye de ziyan verdiği belirtildi. Yazıda dünya çapında konutların yaklaşık 250 trilyon dolar kıymetinde olduğu ve tüm servetin yarısını oluşturduğu hatırlatılırken, “Bu sermaye yapısı parçalanırken, tüketicilerin harcamalarını kısmaları olası olabilir. Merkez bankalarının faiz oranlarını yükselterek yaratmayı amaçladığı şey daha soğuk bir iktisat olsa da, çöken inanç kendi başına bir ivme kazanabilir” sözlerine yer verildi.
Yazıda piyasadaki ana sorunun nedeni olarak faiz oranları gösterildi. Amerika’da 30 yıllık konut kredisi faizi bir yıl öncesinin iki katı ve Nisan 2002’den bu yana en yüksek düzey olan yüzde 6,92 düzeyinde. Emlak balonu, faiz indirimleri, nakit teşvikleri üzere siyasetler fiyatları evvelki yıllarda körüklese de artık fiyatlar merkez bankalarının sıkılaşma siyasetleriyle birlikte bilakis hakikat gidiyor.
MALİ ÇÖKÜŞ YAŞANMAYACAK
Analizde ayrıyeten borç alanların satın alma gücünün düştüğü de hatırlatıldı. Bu durumun yeni alıcıların konut satın almasını zorlaştırdığı, talebi bastırdığı ve mevcut sahiplerin mali durumlarını sıkıştırdığı belirtildi. Yazıda evvelki yıllarda ayda 1800 dolar ödeyecek birinin alabileceği borç ölçüsünün evvelki yıla nazaran yüzde 33 düştüğü aktarıldı.
Makalede düşen mesken fiyatlarının Amerika’da 15 yıl evvel olduğu üzere destansı bir mali çöküşe neden olmayacağı belirtildi. Kredilerin 15 yıl öncesine nazaran daha az riskli ve bankaların sermayelerinin daha emniyetli olduğu belirtildi.
EN MAKÛS KRİZ ÇİN’DE
Ancak Güney Kore ve İskandinav ülkeleri üzere birtakım öbür yerlerde durumun ABD’ye nazaran daha kritik olduğu aktarıldı. Bu ülkelerde borçlanmada büyük hızlanmalar görüldüğü belirtilirken bankaların ve finans şirketlerinin büyük kayıplara maruz kalabileceği belirtildi.
Yazıda konutla ilgili en berbat mali krizin Çin’de yaşanacağı belirtildi. Bu ülkede emlak devi Evergrande’nin iflasa sürüklenmesiyle birlikte teslim edilemeyen konutlar ve kredi boykotları üzere pek çok gelişme meydana gelmişti.
Analizde kimi ülkelerde sabit faizli konut kredilerinin tartıda olduğu hatırlatılırken İsveç, Avustralya üzere yerlerde değişken faizli konut kredilerinin yoğunlukta olduğu, merkez bankalarının faiz artışlarının bu kredi sahiplerini borç krizi içerisine sokabileceği hatırlatıldı.
YENİ BİR MEMNUNİYETSİZ SINIF YARATIYOR
Ödemeleri karşılayamayanların konutlarını tekrar satmak zorunda kalabileceği belirtilirken siyasi boyutun burada devreye gireceği belirtildi. Yazıda son olarak şu tahlile yer verildi:
“Konut piyasaları aslında bir savaş alanı. Bürokrasi büyük kentlerde yeni konutlar inşa etmeyi çok zorlaştırıyor ve bu da arz meselesine yol açıyor. Güçlü dünyadaki bir kuşak genç, haksız bir biçimde konut sahipliğinden dışlandıklarını düşünüyor.
Kredi maliyetlerinin değerli olması da yeni alıcıların daha fazla yük üstlenmesine neden oluyor. Mali açıdan savunmasız mesken sahiplerinden oluşan yesyeni bir sınıf, memnuniyetsizlerin saflarına katılmak üzere”
