Kariyerinin büyük kısmını finansal krizlerde bankaların rolü üzerine çalışmaya adayan ve bu alandaki araştırmalarıyla bu yılın Nobel İktisat Ödülü’nü kazanan ve Chicago Üniversite’sinde iktisat profesörü olan Douglas Diamond, ABD Merkez Bankası (Fed) eski Lideri Ben Bernanke ve Washington Üniversitesi’nde bankacılık ve finans profesörü olan Philip Dybvig ile Nobel İktisat Ödülü’nü paylaştı.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde ödül için düzenlenen basın toplantısında, bu üç ismin iktisatta ve bilhassa finansal krizler sırasında bankaların rolü ve finansal piyasaların nasıl düzenleneceğine ait kavrayışın değerli ölçüde gelişmesini sağladığı belirtildi. Diamond 2008 krizi periyoduyla günümüzdeki bankacılık sistemi ortasında kıyaslamalarda bulunarak, “Bugünkü durum farklı. Zira, dünyada finansal sistemin işleyişine dair birçok yasa ve düzenleme 2008’den sonra yürürlüğe girdi. Bankalar, en azından ABD bankaları, sermaye yeterliliği konusunda kriz öncesine nazaran daha güçlü finansal pozisyondalar” dedi.
Bankaların mevcut durumuyla ilgili iki makus noktanın bulunduğunu söyleyen akademisyen, “Bankalar, olağanda hazine bonoları ve sendikasyon kredileri için piyasa yapıcısı olarak aksiyon alabilecekleri faaliyetlerin birçoğunu yapmıyorlar” değerlendirmesinde bulundu. Bu durumun bankaların bu piyasalarda daha az agresif bir rol oynamasına neden olduğunu belirten Diamond, bu faaliyetlerin bir kısmının gölge bankalara yöneldiğini söyledi. Diamond’a nazaran gölge banka ve gibisi yapıdaki kuruluşlar regüle edilmediği için risk oluşturuyor.
Gölge bankacılık sistemi içerisine, bankacılık süreçlerine benzeri süreçleri yaptığı halde bankacılık düzenlemelerine tabi olmayan kurumlar giriyor. Sigorta şirketleri, faktoring şirketleri, finansal kiralama şirketleri, hedge fonlar, para piyasası fonları, yapılandırılmış yatırım fonları, tüketici finans kurumları ve menkul değer şirketleri bu kurumlar içerisine dahil ediliyor.
‘Aşırı krediler çok öbür yerlere gitti’
Şu ??anda, dünya ekonomisindeki birçok riskin temelde bankalarla birebir hizmeti veren bu kurumlarda bulunduğunu vurgulayan Diamond, bir numaralı risk olarak, finansal risklerin düzenlenmiş dalın dışına taşınmasını görüyor.
“Düzenlenmiş bankacılık bölümünü global finans krizi sonrası o kadar güçlü hale getirdik ki çok krediler çok diğer yerlere gitti” diyen Diamond, 2008 krizinde kurumsal finansman sorunu ve şirketlerin temerrüde düşme oranının çok fazla olmadığını söyledi. Artık ise kısa vadeli şirket borçlarının aşırılığına dikkati çeken Diamond, konuşmasına şöyle devam etti:
“2008 krizine neden olan kayıplar, mortgage finansmanı ve konut piyasası çöküşü nedeniyle bankacılık dalının içindeydi. Bu devirdeyse gerçek bölümün, orta ölçekli ve büyük şirketlerin bilançolarında borçluluk çok fazla. Alışılmış bu da sonunda bankaların başını belaya sokacak. En son global finans krizi bankalarda başladı, bankalarda kaldı. Önümüzdeki kriz, gölge bankalarda ve şirketlerde başlayacak.”
